Puas yog Deep Wells Kev daws rau PFAS Cov dej tsis huv? Qee cov neeg nyob rau sab qaum teb sab hnub tuaj Wisconsin cia siab li ntawd.

Tus neeg ua haujlwm drilling Luisier pib drilling qhov tob ntawm Andrea Maxwell qhov chaw hauv Peshtigo thaum Lub Kaum Ob Hlis 1, 2022. Tyco Cov Khoom Hluav Taws Xob muab cov kev pabcuam pub dawb rau cov tswv tsev raws li kev daws teeb meem rau PFAS kev sib kis los ntawm lawv cov khoom. Lwm cov neeg nyob hauv tsis ntseeg thiab nyiam lwm yam kev haus dej nyab xeeb. Diam duab courtesy of Tyco/Johnson Controls
Lub qhov dej ntawm nws lub tsev nyob rau hauv Peshtigo yog nyob ib sab ntawm Marinette's fire Fighting academy, qhov twg cov tshuaj uas yav tas los siv rau hauv hluav taws kub ua npuas ncauj tau nkag mus rau hauv av thaum lub sij hawm. Tyco Cov Khoom Hluav Taws Xob, uas yog tus tswv lub chaw, tau sim kwv yees li 170 qhov dej hauv cheeb tsam rau PFAS (tseem hu ua "cov tshuaj tsis tu ncua").
Cov kws tswj hwm thiab cov kws paub txog kev noj qab haus huv tau ua rau muaj kev txhawj xeeb txog ntau txhiab cov tshuaj hluavtaws vim lawv tau txuas rau cov teeb meem kev noj qab haus huv loj, suav nrog mob raum thiab qog nqaij hlav, kab mob thyroid, thiab teeb meem fertility. PFAS los yog perfluoroalkyl thiab polyfluoroalkyl tshuaj tsis biodegrade zoo nyob rau hauv ib puag ncig.
Hauv 2017, Tyco tau tshaj tawm cov qib siab ntawm PFAS hauv av rau tsoomfwv cov tswj hwm thawj zaug. Xyoo tom ntej no, cov neeg nyob hauv tau foob lub tuam txhab rau cov dej haus tsis huv, thiab kev daws teeb meem $ 17.5 lab tau mus txog xyoo 2021. Rau tsib lub xyoos dhau los, Tyco tau muab cov neeg nyob hauv lub raj mis thiab cov tshuab lim dej hauv tsev.
Kev pom huab cua ntawm tus neeg cog lus drilling qhov tob ntawm Andrea Maxwell qhov chaw hauv Peshtigo thaum Lub Kaum Ob Hlis 1, 2022. Tyco Cov Khoom Hluav Taws Xob tau muab cov kev pabcuam pub dawb rau cov tswv tsev raws li kev daws teeb meem rau PFAS kev sib kis ntawm lawv cov khoom hauv lwm lub nroog tsis ntseeg txog qhov no. kev xaiv thiab nyiam lwm yam kev nyab xeeb rau cov dej haus. Diam duab courtesy of Tyco/Johnson Controls
Environmentalists hais tias qee zaum, tab sis tsis yog tag nrho, qhov dej tob tuaj yeem daws qhov teeb meem ntawm PFAS paug. Cov tshuaj no tuaj yeem nkag mus rau hauv cov dej tob tob, thiab tsis yog txhua qhov dej tob tuaj yeem muab cov dej haus muaj kev nyab xeeb thiab ruaj khov yam tsis muaj nqi kho mob. Tab sis raws li ntau lub zej zog pom tias qib PFAS hauv lawv cov dej haus yuav tsis muaj kev nyab xeeb, qee qhov tseem tab tom saib seb qhov dej tob puas tuaj yeem yog cov lus teb. Nyob rau sab qab teb sab hnub poob Wisconsin lub nroog Campbell hauv Ile de France, kev sim ua xyoo 2020 tau pom tias muaj PFAS siab hauv cov qhov dej ntiag tug. Tam sim no lub nroog yuav tho qhov ntsuas qhov dej hauv thaj av tob hauv dej kom pom tias nws tuaj yeem yog qhov chaw nyab xeeb ntawm cov dej haus.
Nyob rau sab qaum teb Wisconsin, Tyco tab tom ntsib ntau qhov kev foob cuam tshuam txog kev kis kab mob PFAS. Nyuam qhuav pib lub xyoo no, Wisconsin Lub Tsev Haujlwm Saib Xyuas Kev Ncaj Ncees tau foob Johnson Controls thiab nws lub tuam txhab Tyco rau qhov tsis tau tshaj tawm txog qib siab ntawm PFAS hauv lub xeev cov dej hauv av tau ntau xyoo. Cov neeg ua haujlwm hauv tuam txhab tau hais tias lawv ntseeg tias cov pa phem tau txwv rau Tyco qhov chaw, thaum cov neeg thuam hais tias txhua tus paub txog cov dej hauv av.
“Yuav ua dab tsi sai dua? Tsis paub. Tej zaum, ”Maxwell hais. “Puas muaj kuab paug tseem nyob ntawd? Yog lawm. Nws yeej yuav nyob ntawd thiab lawv ua txhua yam lawv ua tau los ntxuav nws tam sim no. "
Tsis yog txhua tus neeg nyob hauv qhov cuam tshuam los ntawm PFAS cov pa phem pom zoo nrog Maxwell. Kwv yees li ntawm kaum ob tus neeg tau kos npe rau daim ntawv thov hu rau cov neeg nyob hauv ib lub nroog nyob sab qaum teb sab hnub tuaj Wisconsin tuaj koom nrog Marinette ze rau lub nroog cov dej. Lwm tus xaiv yuav dej los ntawm lub nroog Peshtigo lossis tsim lawv tus kheej lub nroog dej siv.
Tyco thiab cov thawj coj hauv nroog tau sib tham txog cov kev xaiv rau ntau xyoo, thiab ob tog hais tias kev sib tham txog tam sim no ua tsis tiav qhov kev pom zoo ntawm kev daws teeb meem mus tas li.
Lub caij nplooj zeeg no, Tyco pib muab cov ntawv cog lus zoo sib sib zog nqus rau cov tswv tsev los ntsuas lawv qhov kev txaus siab. Ib nrab ntawm cov neeg tau txais, lossis 45 tus neeg nyob hauv, tau kos npe rau daim ntawv cog lus, lub tuam txhab tau hais. Raws li kev pom zoo, Tyco yuav tho qhov dej hauv cov dej tob tob thiab txhim kho cov tsev nyob kom muag cov dej thiab kho cov qib siab ntawm radium thiab lwm yam kab mob uas muaj nyob hauv cov dej hauv av tob. Cov kev ntsuam xyuas zoo hauv cheeb tsam tau pom cov qib radium nyob ib puag ncig peb mus rau rau lub sijhawm siab dua li tsoomfwv thiab lub xeev cov qauv dej haus.
Cathy McGinty, Tus Thawj Coj ntawm Sustainability ntawm Johnson Controls tau hais tias "Nws yog kev sib xyaw ua ke ntawm cov thev naus laus zis uas tshem tawm cov ntsiab lus ntuj no zoo heev thaum tswj xyuas qhov zoo thiab saj ntawm cov dej," said Cathy McGinty, Tus Thawj Coj ntawm Sustainability ntawm Johnson Controls.
Huab cua pom ntawm Tyco Fire Training Center hauv Marinette. DNR tau hais tias lawv muaj cov ntaub ntawv qhia tias cov dej khib nyiab uas muaj PFAS tuaj ntawm cov chaw cob qhia. Cov tshuaj no tau paub tias tuaj yeem khaws cia hauv cov khoom siv roj ntsha uas tsim los ntawm cov chaw kho dej phwj tuaj, uas tom qab ntawd muab faib rau thaj chaw ua liaj ua teb. Duab los ntawm Johnson Controls International
Kev kuaj pom tsis muaj PFAS hauv cov dej tob tob, uas tseem siv los ntawm cov zej zog nyob sib ze ua qhov chaw haus dej sab nraud ntawm thaj chaw muaj kab mob nyob ib puag ncig lub tsev kawm tua hluav taws, McGuinty tau hais. Txawm li cas los xij, raws li Wisconsin Department of Natural Resources, qee qhov dej tob hauv cheeb tsam muaj cov PFAS cov tebchaw qis. Lub koom haum kuj tau qhia txog kev txhawj xeeb tias PFAS tuaj yeem nkag mus rau hauv dej tob.
Rau cov zej zog cuam tshuam los ntawm PFAS, DNR tau lees paub ntev tias cov dej hauv nroog yog qhov kev xaiv zoo tshaj plaws rau cov dej haus nyab xeeb. Txawm li cas los xij, Kyle Burton, DNR tus thawj coj ntawm kev ua haujlwm hauv cheeb tsam, hais tias lub chaw haujlwm tau pom tias qee cov neeg nyob hauv nyiam qhov dej tob, uas tej zaum yuav yog qhov kev daws teeb meem ntev. Nws hais tias Tyco thiab Johnson Controls tau txo qis kev pheej hmoo ntawm kev sib kis kab mob hauv cov qauv tsim dej no.
"Peb paub tias (Johnson Controls) tau ua lawv qhov kev mob siab rau thaum tsim lub qhov dej uas lawv xav tias lawv yog, thiab peb xav kom muaj peev xwm muab cov dej tsis muaj PFAS," Burton tau hais. "Tab sis peb yuav tsis paub txog thaum peb sim cov qhov dej no hauv cheeb tsam ib lub sijhawm kom paub tseeb tias tsis muaj kev sib kis."
Cov dej hauv qab feem ntau muaj kev tiv thaiv, tab sis Burton tau hais tias yuav muaj cov kab nrib pleb hauv qee qhov chaw uas tuaj yeem ua rau muaj kuab paug. Tyco thiab Johnson Controls yuav ua qhov kev ntsuam xyuas tob tob hauv peb lub hlis twg rau PFAS thiab lwm yam kab mob los ntsuas qhov ua tau zoo ntawm kev ntxuav tu hauv thawj xyoo ntawm kev teeb tsa. Tus neeg sawv cev DNR tuaj yeem ntsuas qhov xav tau rau kev saib xyuas tsawg dua.
Qhov qis ntawm cov dej tuaj yeem yog St. Pete Sandstone Formation lossis ib cheeb tsam aquifer nyob rau sab qab teb ob feem peb ntawm lub xeev. Ib txoj kev tshawb fawb 2020 tau pom tias qib radium hauv cov khoom siv dej pej xeem tau muab los ntawm cov dej hauv av tau nce ntau dua ob xyoo dhau los. Cov dej hauv av tob yog nyob rau hauv kev sib cuag nrog pob zeb rau lub sij hawm ntev thiab yog li ntawd yuav raug siab dua radium, cov kws tshawb fawb tau hais tias. Lawv kuj tau hais tias nws yog qhov tsim nyog los xav tias qhov xwm txheej yuav tshwm sim zuj zus vim cov qhov dej hauv nroog tau raug khawb tob dua kom tsis txhob muaj cov dej hauv av nrog cov pa phem.
Radium concentrations tau nce ntau dua nyob rau sab hnub tuaj ntawm lub xeev, tab sis qib kuj tau nce nyob rau sab hnub poob thiab nruab nrab Wisconsin. Raws li kev xav tau nce ntxiv, cov zej zog lossis cov tswv tsev uas xav siv cov dej ntws los ua cov dej haus yuav raug yuam kom ua kev kho mob ntxiv, uas yuav raug nqi ntau dua.
Hauv lub nroog Peshtigo, Johnson Controls hais tias dej ua tau raws li lub xeev cov qauv dej, suav nrog lub xeev cov qauv PFAS nyuam qhuav tau txais. Lawv kuj tau hais tias lawv yuav ua raws li cov qauv tshiab los ntawm DNR lossis EPA, uas yuav qis dua thiab tiv thaiv kev noj qab haus huv rau pej xeem.
Tau 20 xyoo, Tyco thiab Johnson Controls tau npaj los pab cov dej no. Tom qab ntawd nws yog nyob ntawm tus tswv tsev. Lawv tsuas yog them rau ib qho kev daws dej rau txhua tus neeg nyob hauv lub tuam txhab pom tias cuam tshuam.
Txij li thaum muaj ntau tus neeg nyob hauv tau txais Tyco qhov kev pom zoo los tho qhov tob, tsis muaj kev pom zoo tias qhov no yog qhov kev daws teeb meem zoo tshaj plaws. Rau cov zej zog cuam tshuam nrog PFAS kev sib kis, kev tsis sib haum xeeb ntawm cov neeg nyob hauv lub xeev qhia txog qhov nyuaj ntawm qhov teeb meem thiab kev sib tw ntawm kev ncav cuag cov kev daws teeb meem feem ntau.
Hnub Friday, Jennifer tau tshaj tawm tsab ntawv thov kom txhawb nqa kev hloov lub nroog cov neeg nyob hauv ntug dej rau hauv Marinette rau lub nroog cov dej. Nws cia siab tias yuav sau cov ntawv kos npe txaus los ua ntaub ntawv nrog Marinette City Council thaum kawg lub Peb Hlis, thiab Tyco tau them nyiaj rau tus kws pab tswv yim los qhia nws txog kev sib koom ua ke. Yog tias qhov kev sib koom ua ke tshwm sim, lub tuam txhab tau hais tias nws yuav them nyiaj rau cov kav dej thiab them nyiaj rau cov tswv tsev rau cov se nce ntxiv lossis cov nqi dej cuam tshuam nrog kev xaiv.
Jeff Lamont muaj lub qhov dej haus ntawm nws lub tsev hauv Peshtego, Wisconsin vim muaj PFAS cov dej kais dej. Angela Major/WPR
"Kuv xav tias nws ua tiav," Friday hais. "Koj tsis tas yuav txhawj xeeb txog qhov muaj peev xwm kis tau, kev soj ntsuam tas li, xav tau siv cov tshuab ntxuav thiab txhua yam."
Zoo Friday tau nyob rau hauv cov pa phem thiab cov kev ntsuam xyuas pom tau tias PFAS qis. Nws tau txais cov fwj dej los ntawm Tyco, tab sis nws tsev neeg tseem siv cov dej zoo ua noj thiab da dej.
Peshtigo City Chair Cindy Boyle tau hais tias pawg thawj coj saib xyuas DNR qhov kev xaiv zoo tshaj plaws rau kev nkag mus rau cov dej nyab xeeb los ntawm cov chaw pej xeem, txawm nyob hauv lawv tus kheej lossis cov zej zog nyob ze.
Boyle tau hais tias "Ua li ntawd, nws muab kev saib xyuas kev tiv thaiv los ntawm Pawg Saib Xyuas Kev Pabcuam Hauv Pej Xeem kom ntseeg tau tias cov neeg nyob hauv haus dej nyab xeeb," Boyle tau hais.
Nws tau sau tseg tias lub nroog Marinette tam sim no tsis kam muab dej yam tsis muaj kev cuam tshuam cov neeg nyob hauv. Boyle tau hais ntxiv tias kev sib koom ua ke qee cov neeg nyob hauv yuav txo lub nroog lub hauv paus se, hais tias cov neeg nyob hauv nroog yuav raug them nyiaj ntau dua. Qee cov neeg hauv nroog kuj tau tawm tsam qhov kev sib koom ua ke vim yog cov se siab, tus nqi dej siab, thiab kev txwv tsis pub tua tsiaj lossis hav zoov hlawv.
Txawm li cas los xij, muaj kev txhawj xeeb txog tus nqi ntawm kev tsim lub nroog cov khoom siv dej. Qhov zoo tshaj plaws, kev kwv yees hauv nroog qhia tias kev tsim kho vaj tse yuav raug nqi ntau dua $ 91 lab los tsim, tsis suav nrog kev ua haujlwm txuas ntxiv thiab kev saib xyuas.
Tab sis Boyle tau sau tseg tias cov khoom siv hluav taws xob yuav ua rau cov neeg nyob hauv tsis yog hauv thaj chaw uas lub tuam txhab suav tias muaj kuab paug, tab sis kuj nyob rau thaj chaw dav dua uas DNR tab tom ua piv txwv PFAS paug. Johnson Controls thiab Tyco tsis kam sim nyob ntawd, hais tias cov tuam txhab tsis muaj lub luag haujlwm rau kev sib kis hauv cheeb tsam.
Boyle tau lees paub tias cov neeg nyob hauv kev ntxhov siab nrog kev nce qib thiab tsis paub tseeb tias cov kev xaiv uas lawv tab tom tshawb nrhiav puas ua tau rau cov neeg nyob hauv lossis Pawg Neeg Saib Xyuas Kev Pabcuam Hauv Pej Xeem. Cov thawj coj hauv nroog hais tias lawv tsis xav kom cov neeg them se them tus nqi muab dej nyab xeeb los ntawm kev siv hluav taws xob.
Boyle tau hais tias "Peb txoj haujlwm niaj hnub no zoo ib yam li thaum pib," "Peb xav ua txhua yam peb ua tau los muab txhua tus neeg haus dej nyab xeeb raws li qhov kev siv nyiaj ntawm cov neeg ua haujlwm."
Tab sis qee cov neeg nyob hauv, suav nrog Maxwell, tau nkees ntawm kev tos. Qhov no yog ib qho ntawm cov laj thawj uas lawv nyiam cov kev daws teeb meem tob tob.
Yog muaj lus nug lossis lus nug, thov hu rau WPR Kev Pabcuam Kev Pabcuam ntawm 1-800-747-7444, email listener@wpr.org, lossis siv peb Daim Ntawv Qhia Txog Kev Mloog Lus.
© 2022 Wisconsin Public Radio, ib qho kev pabcuam ntawm Wisconsin Educational Communications Council thiab University of Wisconsin-Madison.


Post lub sij hawm: Dec-21-2022